'Groene steden', stadslandbouw en stedelijk voedselbeleid

In pakweg de afgelopen 10 jaar zien we een versnelde toename van stads-landbouw. Het begon met mensen in grote steden die tegels voor hun huis lichtten en daar een plant of groente in pootten. Volkstuinieren neemt toe, schooltuinen komen terug, permacultuur, balkontuinen, maar ook kassen met sla bovenop supermarkten of op flats. Waarom toch?

Natuurlijk is er een combinatie van factoren. Voorop staat dat mensen het industriëel verwerkte voedsel niet meer vertrouwen, en dus liever zelf verbouwen. Ook naar aanleiding van ophef rond gezondheid en behandeling van dieren, en van gezondheid van mensen zoals de fipronil affaire.  Sommigen doen mee aan een CSA, Community Supported Agriculture, in de vorm van zelfpluktuinen of vormen van voorfinanciering van de boer of tuinder. 

Een andere belangrijke drijfveer is het bevorderen van sociale cohesie in stadswijken, door samen een tuin te onderhouden. Internationaal en grootschaliger, zien we een toenemend aantal  grote steden die - noodgedwongen- duurzaam, veerkrachtig stedelijk voedselbeleid maken. Dat gaat dan om verminderen van grote transport-stromen en stimuleren van voedsel uit de regio. In 2014 werd gestart met The  City Region Food Systems concept. In Milaan (2015) werd het Urban Food Policy Pact (stedelijk voedselbeleid overeenkomst) door 118 steden ondertekend. 

Zowel in 'Noord' als 'Zuid' is er een alarmerende toename van armoede in de grote stedelijke centra. Daarmee komt een alarmerend gebrek aan toegang tot goed voedsel. In 2020, dus over 2 jaar al, bevindt 75 % van alle stadbewoners zich in de ontwikkelings-landen van Afrika, Azië en Latijns Amerika. In 2020 zal 85% van de armen in Latijns Amerika en 40-45% van de arme mensen in Afrika and Azie  in steden wonen. lees meer over de noodzaak van stadslandbouw

Het begin van de stadslandbouw

De eerste 'stadslandbouw' waren gemeenschappelijke tuinen, in Japan (1970) en Chili, opgestart door vrouwen die het voedsel van de markt niet meer vertrouwden. Dit idee groeide uit tot CSA's, Community Supported Agriculture, dat in de Verenigde Staten een grote vlucht nam.  Sinds 2010 zien we een toename van CSA's in Europa, niet in het minst door het inspirerende ambassadeurswerk van Farmer John (het dramatische failliet van het traditionele bedrijf van Farmer John en de doorontwikkeling naar een goed lopende biologsiche CSA. en  Joel Salatin (Ophouden met werken om te gaan boeren)  

TransitieTowns (link in het Nederlands) is een netwerk van lokale bewegingen, die in Engeland begon, in 2006, als reactie op Peak Oil (Het vooruitzicht dat vanaf 2006 de oilevoorraden versneld afnemen en we dus echt anders moeten gaan produceren en consumeren, reizen, leven). Transition Towns en dorpen nemen verantwoordleijkheid voor hun eigen, lokaal en regionala duuraam geproduceerd voedsel.   

Toronto (Canada) was de eerste stad die een voedselbeleid opstelde (1991) voor duurzame  voedselvoorziening van de stad. De Stedelijk Voedselbeleid Overeenkomst van Milaan is het eerste internationale protocol voor stedelijk voedselbeleid en werd ondertekend door 159 steden. In hun jaarlijkse vergadering wisselen de burgemeesters van die steden de voortgang van hun afspraken en ideen uit. Het doel is dat deze steden een voorbeeldfunctie hebben en hun ervaringen en aanpak delen met andere steden. "De evolutie van de samenleving komt uit de steden;  als we echt een stap willen maken dan kan dat alleen door  samenwerking."  

Volgens de FAO (de VN-organisatie voor voedsel en landbouw) hebben steden de afgelopen jaren meer verantwoordleijkheid genomen voor duurzame consumptie, waar voedsel vandaan komt en hoe het geproduceerd wordt. echter, er is nog een lange weg te gaan. Het gaat erom een balans te creeren tussen voedsel productie in de regio en wat er wereldwijd gebeurt (voetafdruk, ketens).

In Nederland en België inspireert het netwerk VOEDSEL ANDERS ons om vooral ook ervaringskennis te benutten en lokale voorbeelden na te volgen. Het gaat om eerlijke en duurzame voedselproductie, korte ketens, rechtvaardige handel, toegang tot grond en zeggenschap van producent en burger over het voedsel. In Africa heeft AFSA alle verenigingen en NGO's verzameld in een netwerk dat werkt aan voedselsoevereiniteit en het ondersteunen van kleine boeren en regionale markten. 

Meer weten? Behalve de suggesties direct hieronder vind je hierna  gerelateerde blogs, die op aspecten of voorbeelden van stadslandbouw en stedelijk voedselbeleid ingaan. .

- Een inventaris van wat er gebeurt in stadslandbouw vind je hier, geschreven in het Engels, door Tjitske Anna Zwart, Wageningen UR. 

- A Farm for the Future: een film (45 min) over permaculture farming zonder gebruik van eindige olievoorraden.